मुंबई : राष्ट्रपतीपदावर असताना जे देशाचे पहिले नागरिक असतात, ते पद सोडल्यानंतर देशाचे कितवे नागरिक होतात, हे तुम्हाला माहीत आहे का? पंतप्रधान कितवे नागरिक असतात आणि आपले खासदार, आमदार या यादीत कितव्या स्थानी येतात, या उलगडा या लेखातून होईल. आपण सर्वसामान्य म्हणजेच जनता २७व्या क्रमांकाची नागरिक मानली जाते. द्रौपदी मुर्मू यांच्या रूपानं देशाला नवा राष्ट्रपती मिळाला आहे. निवडणुकीत त्यांनी यशवंत सिन्हा यांचा पराभव केला. २५ ऑगस्टला त्या पदभार स्वीकारणार आहेत. यानंतर, निवर्तमान राष्ट्रपती रामनाथ कोविंद दिल्लीतील सरकारनं त्यांना दिलेल्या बंगल्यावर जातील.
प्रोटोकॉलनुसार, देशात २६ प्रकारचे नागरिक आहेत. हे सर्व विशेष पदांवर विराजमान झालेले लोक आहेत. देशातील कोणत्या मोठ्या पदांवर किती नागरिक आहेत याची यादी गृह मंत्रालयात तयार करण्यात आली आहे. देशाचा राष्ट्रपती हा देशाचा प्रथम नागरिक असतो हे आपल्या सर्वांना माहीत आहे. पण निवृत्त झाल्यावर गोष्टी बदलतात.
तसे, देशातील सामान्य नागरिक २७व्या क्रमांकावर आहेत. त्यांच्यावर देशातील उच्चपदस्थ किंवा सेवानिवृत्त लोक आहेत. त्यात राष्ट्रपतींपासून पंतप्रधान आणि राज्यपालांपर्यंत सर्वांचा समावेश आहे. निवृत्तीनंतर, माजी राष्ट्रपती हे प्रोटोकॉलमध्ये पाच क्रमांकाचे नागरिक आहेत.
Droupadi Murmu, a woman from India’s tribal minority, has been elected as the country’s president by legislators https://t.co/FWQivVoRd2 pic.twitter.com/Wshf62lgOy
— Al Jazeera English (@AJEnglish) July 22, 2022
- देशाची पहिली नागरिक – राष्ट्रपती, ज्या आता द्रौपदी मुर्मू आहेत.
- द्वितीय नागरिक – देशाचे उपराष्ट्रपती
- तिसरा नागरिक – पंतप्रधान, (नरेंद्र मोदी)
- चौथा नागरिक – राज्यपाल (संबंधित राज्यांचे)
- पाचवा नागरिक – देशाचे माजी राष्ट्रपती (सध्या या पदावर माजी राष्ट्रपती प्रतिभा पाटील आहेत आणि निवृत्त झाल्यानंतर रामनाथ कोविंद असतील)
- पाचवा नागरिक (A) – देशाचा उपपंतप्रधान
- सहावा नागरिक – भारताचे सरन्यायाधीश आणि लोकसभेचे अध्यक्ष
- सातवा नागरिक – केंद्रीय कॅबिनेट मंत्री, मुख्यमंत्री (संबंधित राज्यांचे), नियोजन आयोगाचे उपाध्यक्ष (सध्याचे NITI आयोग), माजी पंतप्रधान, राज्यसभा आणि लोकसभेतील विरोधी पक्षनेते
- सातवा (A) – भारतरत्न पुरस्कार विजेता
- आठवा नागरिक – भारतातील मान्यताप्राप्त राजदूत, मुख्यमंत्री (संबंधित राज्याबाहेरील) राज्यपाल (त्यांच्या संबंधित राज्याबाहेरील)
- नववा नागरिक – सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश, 9A – केंद्रीय लोकसेवा आयोग (UPSC) चे अध्यक्ष, मुख्य निवडणूक आयुक्त, भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक
- दहावा नागरिक – राज्यसभेचे उपाध्यक्ष, उपमुख्यमंत्री, लोकसभेचे उपसभापती, नियोजन आयोगाचे सदस्य (सध्याचे NITI आयोग), राज्यांचे मंत्री (सुरक्षेशी संबंधित मंत्रालयातील इतर मंत्री)
- ११वा नागरिक – अॅटर्नी जनरल (AG), कॅबिनेट सचिव, लेफ्टनंट गव्हर्नर (केंद्रशासित प्रदेशांसह)
- १२वा नागरिक – पूर्ण सामान्य किंवा समतुल्य दर्जा असलेले चीफ ऑफ स्टाफ
- १३वा नागरिक – राजदूत
- १४वा नागरिक – राज्यांचे स्पीकर आणि राज्य विधानसभेचे स्पीकर (सर्व राज्ये समाविष्ट), उच्च न्यायालयांचे मुख्य न्यायाधीश (सर्व राज्य खंडपीठाच्या न्यायाधीशांचा समावेश आहे)
- १५वा नागरिक – राज्यांचे कॅबिनेट मंत्री (सर्व राज्यांसह), केंद्रशासित प्रदेशांचे मुख्यमंत्री, दिल्लीचे मुख्य कार्यकारी परिषद (सर्व केंद्रशासित प्रदेश) केंद्राचे उपमंत्री
- १६वा नागरिक – चीफ ऑफ स्टाफ, लेफ्टनंट जनरल किंवा समकक्ष पद धारण केलेले
- १७वा नागरिक – अल्पसंख्याक आयोगाचे अध्यक्ष, राष्ट्रीय अनुसूचित जाती आयोगाचे अध्यक्ष, राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोगाचे अध्यक्ष, उच्च न्यायालयांचे मुख्य न्यायाधीश (त्यांच्या संबंधित न्यायालयाबाहेर), उच्च न्यायालयांचे न्यायाधीश (त्यांच्या संबंधित अधिकारक्षेत्रातील)
- १८वा नागरिक – राज्यांमधील कॅबिनेट मंत्री (त्यांच्या संबंधित राज्याबाहेर), राज्य विधानमंडळांचे अध्यक्ष आणि सभापती (त्यांच्या संबंधित राज्याबाहेर), मक्तेदारी आणि प्रतिबंधात्मक व्यापार व्यवहार आयोगाचे अध्यक्ष, राज्य विधानमंडळांचे उपसभापती आणि उपसभापती (त्यांच्या बाहेर संबंधित राज्ये) राज्यांमध्ये), राज्य सरकारांचे मंत्री (त्यांच्या संबंधित राज्यांमध्ये), केंद्रशासित प्रदेशांचे मंत्री आणि कार्यकारी परिषद, दिल्लीच्या केंद्रशासित प्रदेशातील विधानसभेचे अध्यक्ष (त्यांच्या संबंधित केंद्रशासित प्रदेशांतर्गत) आणि महानगर परिषदेचे अध्यक्ष दिल्ली, त्यांच्या संबंधित केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये.
- १९वा नागरिक – केंद्रशासित प्रदेशांचे मुख्य आयुक्त, त्यांच्या संबंधित केंद्रशासित प्रदेशातील राज्यांचे उपमंत्री (त्यांच्या संबंधित राज्यांमध्ये), केंद्रशासित प्रदेशातील विधानसभेचे उपसभापती आणि दिल्लीच्या महानगर परिषदेचे उपाध्यक्ष
- २०वा नागरिक – राज्य विधानसभेचे अध्यक्ष आणि उपाध्यक्ष (त्यांच्या संबंधित राज्याबाहेर)
- २१वा नागरिक – खासदार
- २२वा नागरिक – राज्यांचे उपमंत्री (त्यांच्या संबंधित राज्याबाहेर)
- २३वा नागरिक – आर्मी कमांडर, लष्कराचे उपप्रमुख आणि त्यांच्या समकक्ष अधिकारी, राज्य सरकारांचे मुख्य सचिव, (त्यांच्या संबंधित राज्याबाहेर), भाषिक अल्पसंख्याक आयुक्त, अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातींचे आयुक्त, अल्पसंख्याक आयोगाचे सदस्य, राष्ट्रीय आयोगाचे आयुक्त अनुसूचित जाती सदस्य, राष्ट्रीय अनुसूचित जमाती आयोग सदस्य
- २४वा नागरिक – लेफ्टनंट गव्हर्नर किंवा त्याच्या आधीच्या दर्जाचा अधिकारी
- २५वा नागरिक – भारत सरकारचे अतिरिक्त सचिव
- २६वा नागरिक – भारत सरकारचा संयुक्त सचिव दर्जाचा अधिकारी आणि समकक्ष, मेजर जनरल किंवा समकक्ष दर्जाचा अधिकारी
- २७वा नागरिक – सामान्य लोक