Space : भारतासह जगभरातील देश त्यांच्या अंतराळ कार्यक्रमाचा विस्तार करत आहेत. अंतराळात दडलेले रहस्य शोधण्यासाठी सहा दशकांपासून प्रयत्न सुरू आहेत. चंद्रावर मानव पाठवणारा अमेरिका हा एकमेव देश आहे. भारत देखील गगनयानच्या माध्यमातून पुढच्या वर्षी प्रथमच अंतराळात मानव पाठवण्याची तयारी करत आहे. या धोकादायक मोहिमेवर जाणाऱ्या लोकांना अवकाशातच काही अपघात होऊन जीव गमवावा लागतो, तेव्हा काय होईल, असा प्रश्न मनात निर्माण होणे साहजिक आहे.
अंतराळ प्रवासादरम्यान आतापर्यंत 20 जणांचा मृत्यू झाला आहे. 1986 आणि 2003 मध्ये नासाच्या स्पेस शटल अपघातात 14 लोकांचा मृत्यू झाला होता. त्याचप्रमाणे 1971 मध्ये सोयुझ 11 मोहिमेदरम्यान तीन अंतराळवीरांचा मृत्यू झाला होता आणि 1967 मध्ये अपोलो 1 लाँच पॅडला लागलेल्या आगीत तीन अंतराळवीरांचा मृत्यू झाला होता. मानवी अंतराळ उड्डाण किती गुंतागुंतीचे आहे हे लक्षात घेता, त्यात आतापर्यंत अनेकांना आपला जीव गमवावा लागला आहे. पण 2025 मध्ये चंद्रावर क्रू आणि पुढच्या दशकात मंगळावर अंतराळवीर पाठवण्याची नासाची योजना आहे. व्यावसायिक अंतराळ उड्डाण नित्याचे होत आहे. अंतराळ प्रवास सामान्य होत असल्याने वाटेतच एखाद्याचा मृत्यू होण्याची शक्यता आहे.
हेही वाचा – मागच्या 14 वर्षांपासून लालबागच्या राजाची सेवा करायचे नितीन देसाई, पण आता….
अंतराळात अपघात झाला तर…
जर एखाद्याचा मृत्यू कमी-पृथ्वी-कक्षेच्या मोहिमेवर झाला – जसे की आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर – क्रू काही तासांत शरीराला कॅप्सूलमध्ये पृथ्वीवर परत करू शकतात. जर हे चंद्रावर घडले असेल तर काही दिवसातच कर्मचारी शरीरासह पृथ्वीवर परत येऊ शकतात. अशा परिस्थितींसाठी नासाकडे आधीच तपशीलवार प्रोटोकॉल आहेत. त्या झटपट परतल्यामुळे, शरीराचे जतन करणे ही नासाची प्रमुख चिंता नसण्याची शक्यता आहे. त्याऐवजी, उर्वरित क्रू पृथ्वीवर सुरक्षितपणे परत येतील याची खात्री करणे हे प्रथम क्रमांकाचे प्राधान्य असेल.
मंगळावर अपघात झाला तर…
मंगळाच्या 300 दशलक्ष मैलांच्या प्रवासादरम्यान एखाद्या अंतराळवीराचा मृत्यू झाला तर गोष्ट वेगळी असेल. त्या परिस्थितीत, क्रू कदाचित मागे फिरू शकणार नाही. त्याऐवजी, काही वर्षांनी होणार्‍या मिशनच्या शेवटी, मृतदेह क्रूसह पृथ्वीवर परत येण्याची शक्यता आहे. यादरम्यान, क्रू कदाचित शरीराला वेगळ्या चेंबरमध्ये किंवा विशेष बॉडी बॅगमध्ये संरक्षित करेल. अंतराळयानातील स्थिर तापमान आणि आर्द्रता सैद्धांतिकदृष्ट्या शरीराचे संरक्षण करण्यास मदत करेल. परंतु ही सर्व परिस्थिती केवळ तेव्हाच लागू होईल जेव्हा एखाद्या व्यक्तीचा स्पेस स्टेशन किंवा स्पेसक्राफ्ट सारख्या दबावाच्या वातावरणात मृत्यू झाला.
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-3 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप-2 जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!
‘वाचा मराठी’चा व्हॉट्सअप ग्रुप जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा!