Indian Railways Lower Berth Rules 2025 : भारतीय रेल्वेने प्रवाशांच्या सोयीसाठी गेल्या काही महिन्यांत मोठे बदल लागू केले आहेत. तिकीट बुकिंग प्रक्रिया सोपी करणे, तक्रारी कमी करणे आणि तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे हे रेल्वेचे उद्दिष्ट आहे. याच उद्देशाने यावर्षी रेल्वेने RailOne नावाचे सुपर-अॅप लाँच केले. या अॅपद्वारे प्रवासी आरक्षित तसेच अनारक्षित तिकिटे सहज बुक करू शकतात. रेल्वे प्रवासाशी संबंधित अनेक सेवा या एकाच अॅपमध्ये उपलब्ध आहेत.

याशिवाय, भारतीय रेल्वेने आरक्षित तिकिटांसाठी असलेला Advance Reservation Period (ARP) 120 दिवसांवरून 60 दिवसांवर आणला आहे. त्यामुळे प्रवासापूर्वी तिकीट मिळण्याची शक्यता अधिक वाढली आहे.

परंतु मोठा प्रश्न असा की लोअर बर्थ प्राधान्य देऊनही प्रवाशांना अनेकदा साइड अपर किंवा अपर बर्थ का मिळते? याचे उत्तर रेल्वेच्या ‘लोअर बर्थ अलोकेशन’ नियमांमध्ये आहे.

कोणाला मिळते लोअर बर्थची प्राधान्याने तरतूद?

भारतीय रेल्वेच्या संगणकीय बुकिंग प्रणालीमध्ये पुढील प्रवाशांना स्वयंचलित लोअर बर्थ देण्याची तरतूद आहे (सीट उपलब्धतेवर आधारित):

ज्येष्ठ नागरिक (पुरुष व महिला दोघेही)
45 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या महिला प्रवासी
गर्भवती महिला

जर बुकिंगच्या वेळी लोअर बर्थ उपलब्ध नसेल आणि वरिष्ठ नागरिक किंवा गर्भवती महिला यांना मध्य वा वरची बर्थ मिळाली, तर ट्रेनमधील टीटीईला उपलब्ध झालेली लोअर बर्थ त्यांना देण्याचा अधिकार आहे.

‘फक्त लोअर बर्थ मिळाल्यासच तिकीट बुक’

ऑनलाइन तिकीट बुकिंग करताना प्रवाशांनी ‘Book only if lower berth available’ हा पर्याय निवडू शकतात.
हा पर्याय निवडल्यास लोअर बर्थ उपलब्ध नसल्यास तिकीट बुकच होत नाही. ज्येष्ठ नागरिक किंवा आरोग्य कारणांमुळे लोअर बर्थ हवी असणाऱ्यांसाठी हा पर्याय अत्यंत उपयोगी आहे.